Hoe Chinees en Japans antiek porselein herkennen

In deze blog leg ik de verschillen uit tussen Japans en Chinees porselein. Ik begin dit stuk met wat geschiedenis en daarna bespreek ik het Chinees antiek porselein en vervolgens het Japans antiek porselein. De verschillen bespreek ik in het daarop volgende stuk. Ik zal daar ook foto’s gebruiken om een en ander te verduidelijken. Wilt u snel stukken vergelijken aan de hand van afbeeldingen dan kunt u ook meteen naar beneden scrollen in deze blog.

Inhoud blog:

• • Geschiedenis Aziatisch porselein
  • Chinees antiek porselein
  • Japans antiek porselein
  • Verschillen Chinees en Japans porselein
  • Vergelijkingsvoorbeelden

Geschiedenis Aziatisch porselein

In de antiekhandel neemt het aziatisch porselein een aparte plek in. Een goede antiekwinkel heeft altijd een selectie van stukken op voorraad. Aziatisch porselein kan zich verheugen op internationale belangstelling.

In Nederland is veel Aziatisch porselein te koop. De VOC ( De vereenigde Oost-Indische Compagnie ) heeft honderden jaren al vanaf de 17e eeuw Chinees maar ook Japans porselein meegenomen uit ‘de oost’. De stukken werden vaak tussen de losse blaadjes thee verpakt zodat ze beschermt werden tijdens de bootreis. Tot begin 20e eeuw werd er porselein ge-exporteerd uit China en ook Japan. Het is altijd erg populair geweest onder de burgers maar ook bij verzamelaars.

Toen het Chinees porselein, als eerste, in Nederland aankwam schrokken de plateelbakkerijen welke Delfts aardewerk fabriceerden zich een hoedje. Dit was hard en sterk en mooi wit en scherp gedecoreerd. Dit nieuwe materiaal was in alle opzichten beter dan de  geglazuurde gebakken kleiprodukten welke in Nederland in gebruik waren. Mede door het Chinees porselein maar ook door concurentie van Engels Creamware verdwenen veel Delftse firma’s in de 18^e n 18^eeeuw. Ze waren niet opgewassen tegen de concurentie.

Chinees porselein was geliefd en sommige leden van de gegoede burgerij lieten  porselein in opdracht maken in China in de vormen en decoraties die in gebruik waren in Europa. Het zogenaamde ‘ Chine de commande’’ dus chinees porselein op bestelling wordt vandaag de dag vooral in Europa verzameld. Geliefd zijn de stukken met de familiewapens van oude adelijke families maar ook fijn geschilderde oa. bijbelse voorstellingen op Chinese borden zijn erg in trek.

Ook in Japan werd in de 18^e en 19^e eeuw porselein op bestelling vervaardigd voor de Hollanders maar ook voor burgers uit andere landen.  Zo zijn er dus soepterrines, pispotten, kop en schotels met een oortje etc etc gemaakt voor de Europese markt.

Chinees antiek porselein herkennen

Ik bespreek hier eerst een aantal eigenschappen en laat aan de hand van foto’s zien wat ik bedoel.

De meeste Chinese stukken uit de 17^e, 18^e en 19^e eeuw zijn niet echt wit. De Kaolien aarde die gebruikt werd voor de produktie werd in veel gevallen niet gezuiverd van licht vervuilende deeltjes. Chinees porselein heeft dan ook en grijzige kleur en bevat zwarte puntjes welke ontstaan zijn door verbrande metaaloxides in het porselein. Zie foto 1 na dit hoofdstuk.

Antiek Chinees porselein is atijd met de hand beschilderd. Heeft u twee kopjes of vazen of anderszijds dan kunt u zien dat ze in detail allemaal verschillend zijn. Het schilderwerk werd vlot gedaan maar omdat men uit ‘de losse pols’ schilderde zijn verschillen duidelijk zichtbaar. Zie foto 2 na dit hoofdstuk.

In dat verband is het goed om te noemen dat Chinees porselein nagemaakt is in Europa. Ik bedoel daarmee niet zozeer het porselein zelf, want na 1760 ongeveer wisten de Europeanen ook hoe ze porselein moesten maken, maar de decors werden nagemaakt. Bekend voorbeeld zijn de produkten uit de MOSA fabrieken in Maastricht, die zelfs Chinese merken gebruikten om te suggereren dat het Chinees porselein betrof. Deze produkten werden niet handbeschilderd maar waren transferprints (plakplaatjes). Je kan dat vooral zien aan onderbrekingen in het decor waar het plakplaatje niet goed pakte of waar het plakplaatje niet goed aansloot, maar ook doordat de voorstellingen exact gelijk zijn. Zie foto 3 na dit hoofdstuk.

Doordat de kaolien aarde niet heel zuiver was ( behalve bij keizerlijk porselein welke wel erg wit is )  is de kans dat een Chinees porseleinen object een scheurtje bevat groot. Een korrel in de klei en door de spanningsverschillen onstonden haarlijnen. Ik schat dat zeker 20% van het Chinees porselein haarlijnen bevat. Dit zijn dus scheurtjes die de waarde van het porselein  aanzienlijk doen laten dalen. Zie foto 4 na dit hoofdstuk.

Het vergt wat kennis en ervaring om op basis van decoratie de verschillen te kunnen zien. Japan en China hebben elkaar beinvloed en kennen ook gemeenschappelijke culturele kenmerken waardoor het lastig is om op basis van het decor te zeggen of iets Japans of Chinees is. Ik zal die poging dan ook niet wagen.

Er is uiteraard nog meer te zeggen over Chinees porselein, maar om te herkennen of u een antiek Chinees stuk heeft is het lezen van bovenstaande al een goede basis.

Contact opnemen

Japans antiek porselein herkennen

Chinees porselein heeft op het moment dat deze blog geschreven wordt een hogere waarde dan het Japans porselein. Dat was in de jaren 80/90 van de vorige eeuw precies andersom. Japans porselein is van betere kwaliteit. Het is doorgaans witter en heeft minder produktiefouten en ook haarlijnen. De Kaolien aarde is beter en schoner geweest en dat kan je zien. Van Chinnes porselein is veel meer gemaakt, het was eigenlijk een vroege vorm van massaproduktie.

Er zijn een aantal kenmerken van Japans porselein die genoemd kunnen worden. De structuur van het porselein lijkt en beetje op sinaasappelhuid. Dat is een eerste kenmerk. Zie foto 5 na dit hoofdstuk.

Een ander kenmerk is dat waar het onderglazuur blauwe decor dik is aangebracht het bij het bakken bijna zwart wordt. Dit blijft bij Chinees porselein donderblauw. Zie foto 6 na dt hoofdstuk.

Japans porselein werd gebakken op proenen in de oven. Dit waren stenen punten waarop het bord rustte om te voorkomen dat het bord vastbakte op de ovenplaat. Soms is dat één proen en soms meerdere, afhandelijk van de grootte van het bord. Zie foto 7 na dit hoofdstuk.

Heel veel Japans porselein in Nederland is van het type Imari. Dit was ook een streek, maar waar het om gaat is dat er blauw, rood en in sommige gevallen goudpigment werd gebruikt.

Als laatste, de randversiering aan de achterzijde. Japans porselein heeft vaak blauw geschilderde ringen bij de standring. Soms één soms twee zoals te zien is in afbeelding 8.

Verschillen tussen Chinees en Japans porselein

Verschillen zijn natuurlijk deels duidelijk geworden in het voorgaande maar toch wil ik hier nog even een paar dingen benoemen. Met name om, mocht u nog een beetje twijfelen, wat extra informatie te geven.

• Antiek Chinees porselein heeft in een aantal gevallen dubbele blauwe ring aan de binnenkant van de standring al dan niet met een karaktermerk of symboolmerk. Japan heeft eigenlijk vooral een ring aan de buitenzijde van de standring.
• Antiek Japans porselein is vaak dikker dan antiek Chinees porselein. Hier zijn veel uitzonderingen op, maar met name Chinese borden en schotels zijn vaak dunner gedraaid dan de Japanse stukken.
• Antieke Japanse borden hebben vrijwel nooit merken aan de achterzijde de latere stukken wel ( mn. 20e eeuws Japans ). Chinese stukken hebben vaker een merk maar ook ca. 70% niet.
• Het blauw op 18e eeuwse Japanse borden is vaak donkerder van kleur dan de Chinese borden uit dezelfde periode.

Vergelijkingsvoorbeelden

Hieronder de fotobijlage. Mocht u nog steeds twijfelen of u een Japans of Chinees object bezit dan bent u uiteraard welkom een foto te appen of te mailen. U krijgt altijd antwoord, dus neem gerust contact met ons op.

Contact opnemen